17 Nisan 1940 Köy Enstitüleri'nin kuruluş günü. Cumhuriyet aydınlanmasının Anadolu insanı ve köylüsüyle buluşma projesi. Egemenlerin ve çıkar gruplarının kara propagandalarına ve iftiralarına maruz kalan Türk milletine özgü bu güzide okullar, ne yazık ki, kapatılmayla karşı karşıya kaldı. Bu muhteşem eğitim projesi akim kaldı. Cumhuriyetin köye ve Anadolu köylüsüne uzanan eli ve kolu kesildi. "Köylüye bir şey anlatabilmek için, evvela ondan bir şeyler öğrenmek lazım. Kırk bin Anadolu köyünün kenarına münevver insanımızın mezar taşı dıkilmedikçe köylünün sırlarını anlayamayız" diyordu bir büyük eğitimci İsmail Hakkı Tonguç.
Bizler de Köy Enstitülerinin devamı olan Erzurum Ilıca Yavuz Selim İlköğretmen Okulu'nda altı yıl yatılı okuduk. Oluşturulan iftiraların, sergilenen yalanların zerresini yaşamadık. Ahlâken ve fikren tertemiz, pırıl pırıl, yürekleri yurt, cumhuriyet ve Atatürk sevgisiyle çarpan, yetkin ve donanımlı köy öğretmenleri olarak irfan ordusuna dahil olduk.
Köy Enstitüleri'nin kuruluşunu sağlayan dönemin Milli Eğitim Bakanları'ndan Saffet Arıkan, Efsane Bakan Hasan Ali Yücel, o dönemlerde dünyanın üç büyük eğitimcisinden biri olarak kabul gören İsmail Hakkı Tonguç Baba'yı rahmetle ve minnetle anıyorum.
Eğimci yazar Ümit Kaftancıoğlu "Dönemeç" isimli hikâye kitabında " Portakalı ilk defa Cılavuz Köy Enstitüsú'ne gittiğim gün yemek masasında görmüştüm. Ne olduğunu ve nasıl yenildiğini büyüklere sormuştum" diyor. Asırlarca cehalet karanlığının koynunda yatan köylerini aydınlatacak garip ve yoksul Anadolu çocuklarının sığınağı Köy Enstitüleri.
Bu iktidar döneminde; Öğretmen okullarının adına dahi tahammül edilmedi, tüm öğretmen liseleri kapatıldı ve isimleri silindi. Muhtemel bir iktidar değişikliğinde en büyük arzu ve mücadelemiz Öğretmen Okulları'nın yeniden açılması olacaktır
Buram buram Türklük kokan, Atatürk, yurt, toprak, köy ve köylü sevgisini harmanlayan anlâmlı Köy Enstitüleri-Ziraat- Marşı'nı paylaşarak bu uğurlu ve bu çağdaş günü içtenlikle kutluyorum. Bu büyük ve özgün eğitim projesine siyaseten yazık edildi.
KÖY ENSTİTÜLERİ -ZIRAAT- MARŞI
Sürer, eker, biçeriz güvenip ötesine.
Milletin her kazancı, milletin kesesine.
Toplandık baş çiftçinin Atatürk'ün sesine
Toprakla savaş için ziraat cephesine.
Biz ulusal varlığın temeliyiz, köküyüz.
Biz yurdun öz sahibi, efendisi, köylüyüz.
İnsanı insan eden, ilkin bu soy, bu toprak
En yeni aletlerle, en içten çalışarak,
Türk için, yine yakın dünyaya örnek olmak,
Kafa dinç, el nasırlı, gönül rahat, alın ak.
Biz ulusal varlığın temeliyiz, köküyüz.
Biz yurdun öz sahibi, efendisi, köylüyüz.
Kuracağız öz yurtta dirliği, düzenliği.
Yıkıyor engelleri ulus egemenliği.
Görsün köyler bolluğu, rahatlığı, şenliği.
Bizimdir o yenilmek bilmeyen Türk benliği
Biz ulusal varlığın temeliyiz, köküyüz.
Biz yurdun öz sahibi, efendisi, köylüyüz.
